KÜLTÜR FİLMLERİ

 HADİ BİR DE BURADAN BAK!

  

BARAN FİLMİ GÖSTERGEBİLİMSEL ÇÖZÜMLEME

Yönetmen:  MAJİD MAJİDİ

Tür: DRAM

YAPIM YILI: 2002

GADJO DİLO FİLMİ GÖSTERGEBİLİMSEL ÇÖZÜMLEME

Yönetmen: TONY GATLİF

Tür: DRAM/KOMEDİ

YAPIM YILI: 1997

Analiz;

Tony Galfit Cezayirli Çingene bir annenin oğlu olarak dünyaya gelir ve filmlerindeki ana konuyu ağırlıklı olarak şahit olduğu çingene kültürü üzerine kurar. Gadjo Dilo (Çılgın Yabancı)’da yönetmen, hayatlarını müzik ve eğlence üzerine kurmuş bir topluluğun özünü çok iyi yansıtır. Gerek kıyafetleri ile gerek ise müzik ve mezar başında tuttukları yasları ile özgün bir çingene dilini belgeselleştirir. Hiç tanımadığı bir kültürün içinde kendisini bulan, Çingene dilinde “Gadjo” diye anılan yabancı isimli karakter Stephanie’nın yolculuğuyla başlar hikaye, Stephanie’nın köylü halkı tarafından istenmiyor oluşu tarih boyunca çingene halkının insanlar ve devlet tarafından ötekileştirilmelerine bir göndermedir. Galfit, hikayelerinde ki baş karakterlere bir şeyler arama arzusu içinde olan insanlarla donatır ve bunu Stephanie içinde yapar. Babası için Nora Luca adından bir sanatçıyı aramaya çıkarken kendi özgür ruhunun açlığını hisseden Stephanie, gittiği yerin kültürünü özümseyerek oraya ait olur. Tarih boyunca kültürlerini oldukça diri tutan Çingeneler müzik kimliklerini de kaybetmemişlerdir. Film boyunca müzik, eğlence ve köylü halkının birbirleriyle olan atışmalarına şahit oluruz. Fakir, hüzünlü ve muhtaç ama bir o kadar da eğlenmesini bilen Çingenelerin, özgün müzikleri, mekânsal öğeleri, sosyolojik altyapıları, coğrafyaya dair ayrıntıları ile perçinlenmiş hayatları Gadjo Dilo ile iyi harmanlanır. Final sahnesiyle bizlere belgesel havasını fazlasıyla hissettiren köyün yakılma sahnesi çingene tarihine ışık tutar.

Auteur Sinema anlayışının vücut bulmuş bir diğer hali ise Macid Macidi’dir. Macidi’nin sinema dilini bizlere somut olarak gösteren “Baran”, sosyal gerçeklik üzerine inşa edilir ve özellikle inşaat işçilerinin ve mültecilerin yaşamına dair gerçekleri bizlere aşk üzerinden anlatır. Başlar da toplumsal bir sorun etrafında şekillenen hikayenin giderek yönünü aşka çevirmesi Macidi’nin Doğu Romantizmi üzerine kurduğu sinema dilini iyi yansıtır. İran iffet kurallarınca kadın ve erkeğin ten temasında bulunmasının ahlaki değerleri ihlal ettiğini düşünürsek filmde kullanılan sembolik ve metaforik anlatımların yerinde bir yaklaşım olduğunu görürüz. Örneğin genç kız karakterini canlandıran Baran’ın meyveleri elinden düşürdüğü sahneyi ele alırsak yönetmen burada aşıkların birbirlerine dokunamasalar da yakın olduklarını aynı kare içerisinde görünen ellerle ifade eder. Yönetmenin özellikle isimler üzerinden yaptığı atıflar da dikkatten kaçmaz. Baran ismi yağmur anlamına gelir. Fakat inşaat ta erkek kılığında çalışır iken kendisine taktığı Rahmet ismi de hikaye de yer alır. Genç delikanlının ismi de Latif’tir. Yönetmen, Allah ve kişi arasındaki bağın gücünü gösteren bu üç isimle beraber bizlere Aşkın Allah’ın bir lütfu olduğunu, yağmurun ise bu lütufla birlikte yeryüzünde ki insanlara rahmet rahmet yağdığını ifade eden bir gönderme de bulunur. Film boyunca sesini hiç duymadığımız Kadın oyuncu bir çocuktur. İran kültürü gereğince Kadın ve Erkek arasındaki sınırların keskin ve net olması henüz daha reşit olmamış çocuk oyuncuların filmde yer almasını sağlar. Realist fakat bir o kadar duygusal bir dille anlatılan bu film de aşka dair tek bir kelime kullanılmamış olsa bile yönetmen Latif’in gözleriyle bizlere her şeyi anlatır. Mülteci sorunu ve tarihe birçok nokta da ışık tutan film, merkeze aşkı alarak yine Yönetmenin kendi dilini kurmasını sağlar.